‘Schoolverlaters’ ruilen leerplichtonderwijs in voor het volwassenenonderwijs

publish date
13.02.2025

13% leerlingen verlaat secundair onderwijs zonder kwalificatie. Dat staat in het jaarlijkse rapport over vroegtijdige schoolverlaters van het Vlaams Ministerie van Onderwijs.

Vanuit het volwassenenonderwijs willen we toch enkele kanttekeningen plaatsen bij deze cijfers. Opleidingsdirecteur Sofie De Deken van Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs (CVO) Vitant ziet dat een deel van deze vroegtijdige schoolverlaters eigenlijk meteen weer op de schoolbanken zit. In het volwassenenonderwijs weliswaar. 

Twee cursisten zitten gebogen over hun cursus in een leslokaal

Flexibel en volwassen aanpak

Het aandeel van (jong)volwassenen die vanuit het leerplichtonderwijs meteen doorstromen naar het volwassenenonderwijs groeit jaarlijks. Bij CVO Vitant alleen al begonnen vorig schooljaar 392 jongeren tussen 17 en 20 jaar aan een diplomagerichte opleiding. “We merken dat jongvolwassenen op zoek zijn naar alternatieve leerwegen om hun diploma te behalen”, aldus De Deken. “Doordat we flexibele trajecten aanbieden, zijn onze opleidingen combineerbaar met werk of hobby’s. Ook de volwassen aanpak spreekt aan.”

De cursisten van 18 tot en met 20 jaar maakten vorig jaar 58 % van de populatie uit in de opleidingen Aanvullende Algemene Vorming en ASO, die nodig zijn om een diploma secundair onderwijs te behalen. Vijf jaar geleden was die verhouding nog 51% tegenover cursisten ouder dan 20 jaar.

Kansen creëren en motiveren

Wie in het leerplichtonderwijs één of meer jaren dubbelde, heeft meer kans op vroegtijdige schooluitval, zo staat in het rapport. In het volwassenenonderwijs bestaat een jaar dubbelen niet, je herneemt alleen de vakken waarvoor je niet geslaagd bent. “Dat motiveert onze cursisten”, merkt Sofie De Deken. “Er zijn ook veel vrijstellingen mogelijk op basis van vroegere schoolrapporten en vrijstellingsproeven.”

Een ander voordeel is dat jongeren uit de arbeidsfinaliteit (het vroegere BSO) kunnen overstappen naar een opleiding evenwaardig aan een dubbele finaliteit (het vroegere TSO). “Dit is het zalmeffect van het volwassenenonderwijs”, zegt De Deken. “Bij ons kunnen jongeren de omgekeerde beweging van de zogenaamde ‘waterval’ maken.” Met een diploma via het volwassenenonderwijs kan je – anders dan in de arbeidsfinaliteit - meteen aan de slag op de arbeidsmarkt óf verder studeren.

Zorg en studiebegeleiding voor iedereen

Een volwassen aanpak betekent niet dat de cursisten bij CVO Vitant aan hun lot worden overgelaten. ‘’Wij zetten sterk in op zorg en studiebegeleiding’’, zegt De Deken. “Cursisten die daar nood aan hebben, krijgen begeleiding van het zorgteam. Bijvoorbeeld voor het omgaan met leerstoornissen of faalangst. In het Open Leercentrum kunnen cursisten beroep doen op de studiebegeleider.”

Diplomatraject voor anderstalige nieuwkomers

Uit het rapport blijkt ook dat de thuistaal een belangrijke factor is bij vroegtijdige schooluitval. Jongeren die thuis geen Nederlands spreken, hebben meer kans om te stoppen met school zonder diploma.

Bij CVO Vitant startten ze daarom 7 jaar geleden met een taalintensief diplomatraject: Opstap. In het traject - dat werd opgestart in samenwerking met Antwerpse Onthaalklassen voor Anderstalige Nieuwkomers (OKAN) - werken de cursisten aan hun school-Nederlands en -vaardigheden. Daarna stromen ze door naar de reguliere diploma-opleidingen binnen het volwassenenonderwijs waar ze les volgen met andere (jong)volwassenen. Het taalbad is enorm populair. Vorig schooljaar richtte CVO Vitant maar liefst 8 klassen in, dit schooljaar zijn het er zelfs 9.

Volwassenenonderwijs als evenwaardig alternatief

‘’Toch zou de instroom van de zogenaamde ‘vroegtijdige schoolverlaters’ uit het leerplichtonderwijs zeker nog hoger kunnen zijn’’, zegt De Deken. ‘’Leerlingen die in de middelbare school niet meer op hun plek zitten, weten nog te weinig dat het volwassenenonderwijs ook voor hen een alternatief kan zijn. Daar willen we met gerichte campagnes naar ouders, CLB en leerkrachten verandering in brengen.’’